Afvallen en een schommelend gewicht; focus niet op de weegschaal!

Dagelijks schommelen in gewicht is voor velen toch wel nummer 1 frustratie bij het afvallen. Mijn belangrijkste tip: focus niet (te veel) op het getal op de weegschaal!

Jaren geleden was het voor mij ook weer zo'n dag. De weegschaal bepaalde dat ik een kilo zwaarder was dan de dag ervoor. Ik had geen gekke dingen gedaan, ik had me keurig aan de richtlijnen van het koolhydraatarm dieet gehouden en toch: 1 kilo zwaarder. De hele dag was ik chagrijnig.

Iedereen weet dat als je dagen achtereen hebt gezondigd, de weegschaal naar alle waarschijnlijkheid omhoog schiet. Maar zelfs als je een zeer nauwkeurig koolhydraatarm dieet weekmenu volgt, is het niet ongewoon om een dagelijks schommelend gewicht te zien.

Het werd tijd voor mij om de strijdbijl met de weegschaal te begraven. Ik was er helemaal klaar mee dat het getal op de weegschaal bepalend was voor mijn dagelijkse humeur.

Vanaf toen ben ik de weegschaal meer als een praktisch instrument zijn gaan zien om mijn gewicht te controleren zonder dat het meteen mijn humeur bepaalde als het weer eens wat hoger aanwees. Hoe ik dit deed, leg ik je hier uit!

10 Oorzaken van het schommelen in gewicht bij afvallen

Maar eerst; hoe kan het dat je schommelt in gewicht bij het afvallen? Schommelingen in het gewicht zijn heel normaal. Je ziet echter dat voor wie wil afvallen, of er ontzettend veel mee bezig is, het soms een obsessie wordt. De weegschaal wordt dan een graadmeter voor of iemand succesvol aan het afvallen is.

Is het getalletje omlaag gegaan, dan voelen we ons trots en weten we dat het goed gaat. Gaat het getalletje omhoog dan voelt dat als falen of ‘ik doe iets niet goed’.

De weegschaal weegt echter de totale massa van alles wat in je lichaam aanwezig is. Spieren, vocht, vet, maaginhoud. En is daarom helemaal geen goede indicatie of je 'goed' bezig bent.

Dus laten we eens kijken naar mogelijke oorzaken van het schommelen in gewicht.

1. Het moment van de dag

’s Avonds ben je zwaarder dan in de ochtend. Een liter water weegt ongeveer 1 kilo. Aangezien de meeste van ons proberen om voldoende te drinken, zal het gewicht hierdoor beïnvloed worden.

Als je je graag wilt wegen, weeg jezelf dan altijd in de ochtend op een nuchtere maag en nadat je naar het toilet bent geweest om te plassen. Doe dit ook zonder je kleding aan. Probeer het ook altijd rond hetzelfde tijdstip te doen, want hoe gek het ook klinkt, een uur later wegen dan wat je normaal doet, kan al een halve kilo schelen.

2. Ondergrond van de weegschaal

Je bent hier misschien helemaal niet mee bezig maar het plaatsen van je weegschaal op verschillende soorten ondergrond kan het gewicht veranderen. Hoe meer een oppervlak inzakt, hoe minder kans je hebt om een nauwkeurig gewicht te krijgen. Laat je weegschaal daarom ook altijd op dezelfde plek staan.

3. Het eten van verschillende hoeveelheden koolhydraten

Wanneer je koolhydraten consumeert, reageert je lichaam op de stijging van de bloedsuikerspiegel. Het eten van meer koolhydraten leidt tot meer water tussen de cellen. Als je niet dagelijks dezelfde hoeveelheid koolhydraten binnen krijgt, zal je gewicht op en neer schommelen. En ook al hanteer je voor jezelf een maximum aantal koolhydraten per dag, dit zal altijd blijven schommelen.

4. Zout eten

Enerzijds zorgt een toename van zout in je eten voor een tijdelijke verhoging van waterretentie. Anderzijds zorgt een verlaagde natriuminname voor minder opslag van water. Het resultaat: schommeling in gewicht door meer of minder zout.

Overigens is zout van essentieel belang op een koolhydraatarm of ketose dieet. Te weinig zout tot je nemen kan leiden tot vele klachten en zelfs tot niet afvallen. Want des te minder zout je binnen krijgt, des te meer vocht gaat je lichaam vasthouden (hoe tegenstrijdig het kan klinken). Zorg daarom altijd dat je genoeg zout binnenkrijgt.

Lees daarover meer in dit artikel: Het belang van elektrolyten (zout, kalium en magnesium) bij een koolhydraatarm dieet

5. Obstipatie, diarree of onregelmatige stoelgang

Zeker bij het starten met een koolhydraatarm eetpatroon, kan je stoelgang veranderen. Jouw lichaam moet leren om meer eiwitten en vetten te verteren. Dit kan leiden tot obstipatie, maar ook tot diarree. Niks om je zorgen over te maken, maar dit kan natuurlijk leiden tot een toename in gewicht of ineens een snellere daling in gewicht.

Dit heeft beiden echter niets te maken met afvallen. Meer specifiek met vet verbranden. Diarree leidt tijdelijk tot meer vochtverlies. Obstipatie leidt tot meer gewicht in je darmen en daarmee vaak ook tot vocht vasthouden.

6. Maaginhoud

Een avond zwaar(der) tafelen zorgt voor een vollere maaginhoud. Dit kun je terugzien op de weegschaal, tot het moment dat dit volledig verteerd is en de voeding je lichaam heeft verlaten. Na een etentje wat zwaarder zijn in gewicht heeft overigens niets te maken met ‘ineens aangekomen zijn’. Ook dit is vaak weer vocht of je hebt in volume gewoon iets meer gegeten.

Lees ook: Teveel gegeten: Alles verpest?

7. Medicijngebruik

Diverse medicijnen, zelfs het slikken van een aspirine, kan zorgen voor gewichtsschommelingen. Het kan overigens ook liggen aan de ontsteking of pijn waarvoor je de medicatie slikt. Je lichaam is dan zo hard bezig met andere processen in het lichaam, dat calorieën verbranden daar even niet bij hoort. Ook is je lichaam dan sneller geneigd vocht vast te houden.

Echter, sommige medicatie zoals insuline, schildkliermedicatie of anti depressiva of prednison zijn wel veroorzakers van het echt niet kunnen afvallen of zelfs (tijdelijk) aankomen.

8. Hormonale schommelingen, menstruatie en overgang

Hormonen in ons lichaam doen rare dingen met ons (gelukkig ook veel goede). Alle vrouwen herkennen wel het opgeblazen gevoel voor de menstruatie wat zich, ook duidelijk door het vasthouden van vocht, uit op de weegschaal.

Kijk maar eens naar deze dame die mij appte dat ze ineens van de 1 op de andere dag was aangekomen.

9. Stress

Stress. Wie heeft er geen last van?! Een beetje stress op zijn tijd is echt geen probleem, maar chronische stress, is slecht voor je gezondheid. Het kan het proces van afvallen zelfs tegenhouden maar zorgt ook zeker voor schommelingen in het gewicht.

Hoe dat zit, lees je hier: Stress en aankomen. Hoe kan dat toch?

10. Spiermassa

Sport je regelmatig en werk je daarbij aan je spieren, dan kun je zelfs zwaarder worden op de weegschaal. Dit zegt echter niets over je vetpercentage, wat in de meeste gevallen omlaag gaat. Je ‘massa’ verandert en je wordt droger. Dit is dus een goed teken, maar de weegschaal kan hierdoor wel stil blijven staan of zelfs omhoog schieten.

Ook kan het zijn dat je na het sporten juist lichter of wat zwaarder bent. Je kan óf veel vocht verliezen tijdens het sporten door zweten. Of je spieren houden juist meer vocht vast. Ga dus na het sporten niet op de weegschaal staan want dit zegt helemaal niets.

Hoeveel kan je gewicht schommelen?

Hoe graag we dus ook iedere dag ons gewicht willen zien dalen, dit is niet hoe ons lichaam werkt. Sterker nog, door schommelingen in het gewicht laat je lichaam eigenlijk zien dat het voor je aan werken is.

Die weegschaal mag een graadmeter voor je zijn, maar alleen als je los kan zien van resultaat in afvallen. Het gaat uiteindelijk om vet verlies. Zolang de lijn dalende is, dan gaat het goed. Dus kijk nooit naar een momentopname van de weegschaal. Maar focus je op het koolhydraatarm eten en hoe je je hierbij voelt.

En kijk maar eens naar dit plaatje hoe het werkelijk werkt in ons lichaam. Dit plaatje kwam ik eens tegen op instagram en vond het zeer pakkend en realistisch.

Hoe dit precies zit en welke resultaten je mag verwachten, lees je in dit blog: Welke resultaten kun je verwachten met een koolhydraatarm dieet

Praktische tips voor een schommelend gewicht

Je mag best iedere dag op de weegschaal staan, maar…… leer wel omgaan met het getal van de weegschaal. En laat je humeur hier niet van af hangen, ook niet als de weegschaal omhoog is gesprongen.

1. Weeg op hetzelfde moment onder dezelfde omstandigheden

Het beste is om jezelf iedere keer op hetzelfde tijdstip te wegen onder dezelfde omstandigheden. Kies er voor om meteen als je uit bed komt ’s ochtends op de weegschaal te staan. Het verdient de voorkeur je weegschaal op een dikke, harde ondergrond te zetten, en niet op vloerbedekking. En laat deze daar staan. Dit zijn de dingen waar je zelf invloed op hebt.

Op hormonale schommelingen, medicijngebruik, stress en de hoeveelheid koolhydraten heb je vaak minder invloed. Je lichaam is immers geen machine en laat zich niet altijd makkelijk sturen.

2. Probeer je lichaam te begrijpen

Dit heeft mij ontzettend geholpen. Ik heb een jaar lang, ja serieus, een jaar lang mijn gewicht dagelijks bijgehouden en mij dagelijks op meerdere plekken opgemeten (met een meetlint). Dit wilde ik met name doen om de effecten van bijvoorbeeld een weekend zondigen, feestdagen, vakanties, menstruatie etc. op mijn lichaam te onderzoeken. En hierin een patroon te ontdekken.

Ik hoor alle goedbedoelde adviezen al: ‘sta niet meer dan 1 keer per week op de weegschaal’, maar ik wilde serieus grip krijgen op de diverse schommelingen. En natuurlijk ook zien dat als ik flink gezondigd had met eten, hoe lang het zou duren voordat deze kilo’s er weer af waren.

Nu vraag ik je zeker niet om het zo extreem te doen zoals ik het heb gedaan. Maar geef jezelf tijd om je lichaam te leren kennen. Ik schrik niet meer van een paar kilootjes meer. Ik heb rust en weet nu wat ik moet doen en laten om mijn gewicht onder controle te houden. Daarbij ben ik tevreden met hoe ik eruit zie en dan is dat getal op die weegschaal echt niet meer belangrijk.

3. Meten is weten bij gewichtsschommelingen

Wat ik oprecht altijd adviseer is om je centimeters op te meten. Die zeggen zoveel meer dan kilo’s.

• Koop dus een meetlint
• Meet jezelf op voordat je op de weegschaal gaat staan. Centimeters zeggen vaak meer dan kilo’s.
• Plekken om je op te meten zijn je taille, je buik, je heupen, je bovenbenen en net boven de knieën.
• Schrijf deze centimeters op.
• Ga vervolgens op de weegschaal staan.

Het effect? Waarschijnlijk zie je steeds vaker het patroon dat er in centimeters niks is veranderd, terwijl wellicht de weegschaal een of een paar kilo meer aangeeft. Het tegenovergestelde kan natuurlijk ook gebeuren. Je bent in centimeters niks kwijt, maar in kilo’s wel. Je zult dan zien dat de centimeters vanzelf volgen.

Maar, ik hoef je natuurlijk niet te vertellen dat als je dagen achtereen gezondigd hebt met eten, de weegschaal waarschijnlijk wel de bijgekomen kilo’s aangeeft en het dan geen normale lichamelijke schommelingen zijn……..

Ook dan geldt, ga je daarna weer terug in het gezonde eetpatroon, dan zal er geen sprake zijn van direct ‘vast’ vet. En gaan de weegschaal en centimeters weer naar beneden.

Lees ook: Zondigen tijdens een koolhydraatarm dieet: Wel of niet doen

Mocht het nu zo zijn dat je al 6 weken lang stil staat in afvallen, dan heb je een plateau bereikt en is het zaak te kijken naar welke aanpassingen jij kan doen. Of wat hiervan de mogelijke oorzaken zijn. Lees daarvoor verder in dit artikel: Koolhydraatarm eten en toch niet afvallen: Stel jezelf deze 10 vragen