Alles over een koolhydraatarm en diabetes type 2 dieet

Dagelijks maak ik het mee. Klanten met Diabetes Type 2, die al na een paar weken (soms zelfs na een paar dagen) van hun medicijnen afkomen en kunnen stoppen met het spuiten van insuline. En dit alles door het volgen van een koolhydraatarm dieet.

Wat mij ook opvalt, met name de laatste 1 tot 2 jaar, dat veel Diabetes Type 2 klanten van hun huisarts te horen krijgen dat ze maar eens een koolhydraatarm dieet moeten volgen. En zo doende komen ze bij mij terecht voor coaching, weekmenu’s en/ of recepten.

Hoe komt het toch dat zoveel mensen met diabetes type 2 baat hebben bij een koolhydraatarm eetpatroon?

In dit artikel bespreek ik het volgende met je:

Let op: dit artikel gaat over diabetes type 2 en niet over diabetes type 1. Bij diabetes type 2 heeft het lichaam te weinig insuline. Dat ga ik je zo uitleggen. Bij diabetes type 1, maakt het lichaam zelf helemaal geen insuline meer aan.

Wat is diabetes type 2

Diabetes Type 2 ontwikkelt zich, wanneer het lichaam insuline niet goed kan gebruiken of onvoldoende insuline aanmaakt.

Insuline heb je echter nodig om koolhydraten uit voeding te verwerken, nadat die zijn omgezet naar suikers (glucose) in je bloed. Insuline is dus een soort “sleutel” waardoor suiker toegang krijgt tot de cellen die op dat moment energie nodig hebben.

Hierdoor kan je lichaam glucose (suiker) niet goed gebruiken of opslaan. De glucose in je bloedbaan kan dus nergens naar toe, met als gevolg dat je bloedsuikerspiegel (bloedglucosespiegel of bloedglucosewaarden) stijgt. De glucose die dus eigenlijk bedoeld is om voor energie te zorgen, blijft in je bloedbaan en wordt niet gebruikt in de cellen die het nodig hebben. Als dit chronisch is dan heb je dus “last van suiker” zoals we dat vroeger zeiden. Je hebt Diabetes Type 2, zeggen we nu.

Er blijft dan te veel suiker in je bloed zitten: je krijgt te hoge bloedglucosewaarden. Langdurig hoge waarden kunnen complicaties veroorzaken.

Bij diabetes type 2 werkt je alvleesklier steeds minder goed. Je hebt hierdoor steeds minder insuline.

Mensen die hier last van hebben moeten dus insuline bij spuiten om er voor te zorgen dat de glucose in de juiste cellen terecht komt.

Oorzaken van diabetes type 2

1 van de belangrijkste oorzaken van diabetes type 2 is een ongezonde leefstijl. Mensen krijgen ook, door slecht en ongezond te eten in de vorm van veel koolhydraten en suikers en ongezonde vetten, op steeds jongere leeftijd diabetes type 2 (en verslechterde cholesterol waardes). In sommige gevallen is het echter niet te voorkomen dat je diabetes type 2 ontwikkelt. Erfelijkheid en het ouder worden kunnen ook een rol spelen. Maar over het algemeen zijn dit de voornaamste oorzaken:

• prediabetes (insulineresistentie)
• overgewicht (waaronder teveel visceraal vet)
• ongezonde voeding
• te weinig lichaamsbeweging (zittende leefstijl)
• roken
• bepaald medicijngebruik

Overigens komt diabetes type 2 ook niet altijd alleen en kan het onderdeel zijn van een cluster aan gezondheidsklachten. Waaronder het metabool syndroom.

Symptomen bij diabetes type 2

Het gevaar met diabetes type 2 is, dat je het kunt hebben zonder klachten te ervaren. Ook zijn de klachten niet altijd direct terug te voeren op diabetes type 2. Belangrijke aanwijzingen zijn:

• algeheel gevoel van vermoeidheid
• droge mond en veel dorst
• wazig zien, droge ogen, rode ogen of dubbel of slecht zien
• infecties en slecht genezende wondjes
• veel plassen
• kortademigheid
• pijn bij het lopen, zere voeten
• kortademigheid
• blaasontstekingen of urineweginfecties

Zo ontdek je diabetes type 2

Heb je 1 of meerdere van bovengenoemde klachten, ga dan naar je huisarts. De huisarts neemt wat bloed af (meestal met een prikje uit je vinger) en meet je bloedglucosewaarde. Is deze hoger dan 11 mmol/l (millimol per liter bloed), dan is een tweede ‘nuchtere’ meting nodig.

Hiervoor mag je acht uur van tevoren niet eten of drinken. Is de waarde dan hoger dan 6 mmol/l, dan heb je diabetes. Voor de volledigheid zijn dit de waardes die gemeten kunnen worden:

Bloedsuikerwaarde – nuchter geprikt (acht uur daarvoor niets gegeten of gedronken behalve water):

• Onder de 6,1 mmol/l – geen diabetes
• Tussen de 6,1 en 6,9 mmol/l – voorfase van diabetes
• Boven de 6,9 mmol/l – diabetes

Bloedsuikerwaarde – niet nuchter geprikt (zo’n anderhalf tot twee uur na een maaltijd, op het moment dat er het meeste bloedsuiker in het bloed zit):

• Onder de 7,8 mmol/l – geen diabetes
• Tussen de 7,8 en 11 mmol/l – voorfase van diabetes
• Boven de 11 mmol/l – diabetes

Wat eet je niet in een diabetes type 2 dieet

Waarom helpt het nu om minder koolhydraten te gaan eten als je diabetes type 2 hebt? Wat gebeurt er dan precies in je lichaam waardoor het mogelijk is geen medicijnen meer te hoeven gebruiken of geen insuline meer te hoeven spuiten?

Om dit te snappen is het belangrijk te weten wat koolhydraten zijn en wat deze doen in je lichaam.

Koolhydraten omvat een verzamelnaam voor zetmeel en suikers. Ze zitten bijvoorbeeld in:

• melkproducten, zoals melk, karnemelk, kaas en yoghurt (melksuiker)
• fruit en vruchtensappen (vruchtensuiker)
• snoep, koek, gebak, ijs, ontbijtkoek, mueslirepen, muesli (suiker)
• brood, aardappelen, pasta en rijst en andere granen en deegwaren (zetmeel)
• diverse zoetstoffen die een insulinepiek kunnen veroorzaken

Er zijn snelle (enkelvoudige) en langzame (meervoudige) koolhydraten. Sommige koolhydraten (bijvoorbeeld koek, chips, wit brood, gebak, vruchtensap) zorgen voor een snellere stijging van de bloedglucosewaarde dan andere zoals bijvoorbeeld havermout, volkorenbrood of zilvervliesrijst of zoete aardappel. Vaak wordt dan ook gekeken naar de Glycemische Index (GI) van een voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen met een hoge GI laten de bloedsuikerspiegel stijgen, die met een lage GI houden de bloedsuikerspiegel in balans.

Maar iedere koolhydraat heeft effect op de bloedglucosewaarde (de bloedsuikerspiegel) en juist die is zo belangrijk bij diabetes type 2. De hoeveelheid koolhydraten én het type koolhydraat (snelle of langzame) die je binnenkrijgt, moeten in evenwicht zijn met de hoeveelheid insuline in je lichaam. Zo houd je je bloedglucosewaarde stabiel.

Koolhydraten ruilen voor eiwitten en gezonde vetten

Een koolhydraatarm eetpatroon gaat uit van het verminderen van koolhydraten, maar dat wat je mindert in koolhydraten wordt aangevuld met eiwit en vet uit voeding. Je lichaam heeft brandstof nodig en als je minder koolhydraten eet wordt de brandstof gehaald uit vetten. Het kan een tegenstrijdige boodschap zijn, het eten van meer vetten. We zijn nu juist zo ingesteld op het beperken van vetten om gezonder te worden en af te vallen. Met name ook als je je cholesterol wilt verlagen.

Lees ook: Hoog cholesterol en een koolhydraatarm dieet

Maar het verwijderen van vetten uit ons eetpatroon en deze te vervangen door koolhydraten en suikers, is waarschijnlijk de grootste fout geweest. Want juist deze omslag viel ineens samen met het toenemende aantal mensen dat leidt aan obesitas en diabetes type 2.

Lees ook: Waarom vet eten om vet te kunnen verbranden

Wat eet je wel in een diabetes type 2 dieet

Je snapt dus dat als je minder koolhydraten gaat eten, er automatisch minder glucose in je bloed komt. Voor mensen die diabetes Type 2 hebben is dat natuurlijk meteen goed nieuws. Het is echter wel belangrijk meer eiwitten en vetten te eten. Ten eerste om nooit te weinig te eten, het is dus niet zomaar schrappen van voeding. Ten tweede om optimaal verzadigd te zijn en geen honger te krijgen.

Kijk zeker eens in deze lijst om te zien wat je het beste kunt eten: Eten zonder koolhydraten: koolhydraatarme voedingsmiddelen

Dus door koolhydraatarm te eten komt er minder glucose in je bloed waardoor je lichaam vet gaat gebruiken als brandstof. Hierdoor kunnen mensen die Diabetes-2 hebben vrij snel minder insuline gaan spuiten.

Dit is wat veel mensen die ik begeleid meemaken, maar het is ook onderzocht (Hallberg). In het onderzoek kwam naar voren dat de insulinesecretie 50 procent daalde met een koolhydraatarm dieet, wat betekent dat er veel minder insuline nodig was om de normale bloedglucosewaarden te handhaven.

Er zijn ook andere studies die aantonen dat het verliezen van veel gewicht ook zorgt voor een afname van het gebruik van insuline. Het is echter aangetoond dat een koolhydraatarm dieet, door het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel en de hoge mate van verzadiging, beter is vol te houden op lange termijn dan een koolhydraatrijk/ vetarm dieet. 

Hoeveel koolhydraten per dag bij een diabetes type 2 dieet

Er zijn 3 koolhydraatarme richtlijnen die veel effect kunnen hebben. Deze richtlijnen beperken de hoeveelheid koolhydraten tot een bepaald aantal per dag:

50-100 gram / dag – Richtlijn Koolhydraatbeperkt 

Deze hoeveelheid koolhydraten hanteer ik binnen een koolhydraatbeperkt dieet. Het minimaliseert insulineproductie en verhoogt het vetmetabolisme. Je eet goede gezonde koolhydraten die minder tot geen invloed hebben op de bloedsuikerspiegel. Meestal is deze richtlijn nog te hoog voor wie diabetes type 2 heeft, maar ieder lichaam is natuurlijk verschillend.

–> Met 50-100 gram koolhydraten per dag kun je in je eigen tempo afvallen, zonder jezelf alles te moeten ontzeggen. Je legt een goede basis voor een gezond eetpatroon.

20-50 gram/ dag – Richtlijn Koolhydraatarm 

Je kickt snel af van de suikerverslaving, je lichaam raakt na 1 tot 2 dagen in optimale staat van vetverbranding, ook wel ketose genaamd. Dit is de meest optimale start om vanuit een koolhydraatrijk eetpatroon om te schakelen naar de nieuwe manier van eten.

–> Je bloedsuikerspiegel stabiliseert snel, na een korte periode van afkickverschijnselen, en je ervaart daarna direct de gezondheidsvoordelen. 

0-20 gram koolhydraten per dag – Richtlijn ketogeen

Te vergelijken met de vorige richtlijn van koolhydraatarm, echter met het verschil dat je op een ketose dieet nog minder koolhydraten eet, gematigd eiwitten en veel meer vetten.

–> Je bloedsuikerspiegel stabiliseert snel, na een korte afkickperiode met wat bijwerkingen van de ketose, en je ervaart daarna direct de gezondheidsvoordelen.

Voor een uitgebreid overzicht over de hoeveelheid koolhydraten per dag, kijk zeker even in dit artikel: Hoeveel koolhydraten per dag?

Starten met een diabetes type 2 dieet

Je kiest de richtlijn die het beste past bij jouw gezondheid, jouw gezondheidswensen en natuurlijk wat voor jou haalbaar is.

Doel moet natuurlijk zijn om je diabetes type 2 om te keren. Of het te genezen is, daarover verschillen de meningen. Maar iedereen is het er wel over eens dat met een gezonde (koolhydraatarme) leefstijl diabetes is om te keren. Zodat je geen medicijnen meer nodig hebt.

Echter, mijn ervaring leert dat wanneer je tussen de 20 en 50 gram koolhydraten per dag eet snel resultaat ervaart in je bloedsuikerspiegel en gewicht. Klanten die mijn hulp inschakelen krijgen ook altijd als eerste dit advies van mij.

De richtlijn koolhydraatbeperkt kan ook, maar je kunt hierbij door het eten van meer koolhydraten toch bloedsuikerschommelingen ervaren. De effecten op het omkeren van diabetes type 2 zijn minder (let op: zeker haalbaar, maar minder snel positieve effecten).

De richtlijn ketogeen is overigens ook een geweldige richtlijn, maar mijn ervaring leert dat deze vaak te strikt is en lastiger is vol te houden. Werkt echter de richtlijn koolhydraatarm niet optimaal, dan is mijn vervolgadvies om toch deze richtlijn ketogeen te gaan volgen om te kijken wat hiervan de effecten zijn.

Meet wat je eet of gebruik een menu

Gebruik je een koolhydraatarm eetpatroon om je diabetes type 2 te willen omkeren (wie wil dat niet), dan is het verstandig om in het begin een voedingsdagboek bij te houden, zodat je in gaat ziet in welke voedingsmiddelen koolhydraten zitten en waarin niet. Je hebt verschillende apps op de telefoon zoals myfitnesspal of myfatsecret of bijvoorbeeld de Eetmeter van het Voedingscentrum.

Het is ook mogelijk om gebruik te maken van mijn gratis weekmenu om het uit te proberen. Dit weekmenu is gebaseerd op het eten tussen de 20 en 50 gram koolhydraten per dag. Helemaal uitgeschreven in de juiste balans, zodat jij niet hoeft te tellen. Download het via de afbeelding hieronder.

Disclaimer: Overleg altijd met je huisarts of behandelend arts dat je een koolhydraatarm eetpatroon wilt gaan volgen. Waarschijnlijk moet je namelijk al snel je insuline of je medicijnen aanpassen. Als je bijvoorbeeld insuline blijft spuiten terwijl je steeds minder koolhydraten gaat eten dan loop je de kans om een hypo te krijgen. 

Bronnen

The lancet
Cambridge
Diabetesfonds